Dualisme is een politicologisch en staatkundig begrip waarmee men de taakverdeling tussen bestuur en volksvertegenwoordigers wil aanduiden. Het bestuur is er om te besturen, en de volksvertegenwoordigers dienen het bestuur te controleren (“De regering regeert; het parlement controleert”).
Aldus een heldere definitie in Wikipedia. Het klinkt heel logisch, wij burgers kiezen de leden van de Tweede Kamer om de regering te controleren. Toch is het al jaren een discussiepunt. Al in 1980 zei Tjeenk Willink het: „Het parlement heeft te weinig controle op de macht.” Iedere keer als er geformeerd wordt, worden de regeerakkoorden, lees afsprakenlijstjes. omvangrijker. De fracties van de regeringspartijen verplichten zich daarmee in te stemmen met voorgekookte wetsvoorstellen. Uiteraard hebben die partijen altijd de meerderheid, zij vormen immers de coalitie.
Misschien nog wel erger, ze gaan er ook mee akkoord dat bepaalde onderwerpen niet eens ter sprake zullen worden gebracht in de betreffende regeerperiode. Een voorbeeld hiervan is de overeenkomst in Rutte III om niet te spreken over vrijwillig levenseinde. Voor D66 een belangrijke kwestie, maar voor de Christen Unie onbespreekbaar. Een teer onderwerp natuurlijk en begrijpelijk dat de Christen Unie daar moeite mee heeft. Maar dat wil niet zeggen dat er niet over gesproken zou kunnen worden als een zogenoemde vrije kwestie. Waarbij dus geen fractiestandpunt wordt verwacht, maar iedereen persoonlijk kan stemmen voor wat hem of haar juist lijkt. Uiteindelijk is elk kamerlid vrij te stemmen zonder last, zoals dat heet. Niemand kan hem of haar verplichten.
Een ander probleem dat indirect te maken heeft met het bovenstaande is dat kritiek van de oppositie vrijwel geen gevolgen meer heeft. In het verleden werd een minister, of zelfs een heel kabinet wel eens weggestuurd als de Kamer onvoldoende of verkeerd was ingelicht. Tegenwoordig is het genoeg als Mark Rutte met een stalen gezicht staat te vertellen dat hij ergens geen herinnering meer van heeft. En dat gebeurt dan niet één keer, maar door de jaren heen zeker een keer of vier, vijf. De coalitiepartijen stemmen ermee in dat hij hier en daar wat vergeetachtig is en de trein rijdt weer verder.
Er is nooit gesproken over Pieter Omtzigt tijdens de formatie, tot het tegendeel blijkt! Toevallig doordat mevrouw Ollongren ziek naar huis moest en haar stukken wat ongelukkig onder de arm hield. Ze waren het allemaal vergeten. Kajsa Ollongren en Annemarie Jorritsma konden onverrichterzake naar huis, maar de premier vond van zichzelf dat hij niet gemist kon worden. Een week later zitten we met het volgende probleem. RTL heeft de hand gelegd op notulen van het kabinetsberaad in 2019. Vier bijeenkomsten maar liefst, waaruit blijkt dat er toen ook over Omtzigt gesproken is, ook toen was hij te lastig. Er wordt daar vrij gesproken, ja want wij kunnen het toch niet nalezen. Maar in dit geval toch wel pikant! Nu zijn die stukken altijd zeer geheim, twintig jaar zelfs, maar het voelt nu niet goed. Geen wonder na wat Rutte allemaal al heeft weggestopt en ‘vergeten’. Overigens treft dit ook andere bewindslieden, zoals Wopke Hoekstra (CDA) en Sigrid Kaag (D66).
Morgen komen bij hoge uitzondering die stukken naar buiten. Pijnlijk voor Wopke, die gezegd zou hebben dat hij geprobeerd had Omtzigt te ‘sensibiliseren’, waarmee zoiets bedoeld werd als tot reden brengen. Maar ook voor Sigrid Kaag, die de pers aanvankelijk voorhield dat ze niet zeker wist of ze er wel bij geweest was. Niet zo handig, maar we kennen haar aandeel in de gesprekken niet, dus tot voor zover krijgt ze het voordeel van de twijfel.
Terugkomend op Mark Rutte, zie ik nog een ander probleem. Dat geldt zijn partij, de VVD. Want ik heb eens gekeken, zowel naar de kabinetsleden van die partij als naar hun Kamerleden, ze hebben niet eens een vervanger voor hem, al zouden ze willen. Laat Mark toch maar gauw iets anders gaan doen ik heb het wel gehad met hem!
Miriam Vaz Dias
Foto: ANP
Recente reacties